Многія сёння са шкадаваннем заўважаюць: губляюць сваё аблічча, страчваюць жыхароў, прыходзяць у запусценне беларускія вёскі. Некалі ўсе сем’і прачыналіся тут яшчэ на досвітку, каб справіцца па гаспадарцы. Пасля працы ці вучобы ў школе паўсядзённымі клопатамі на зямлі займаліся і дарослыя, і дзеці. Будавалі хаты, гулялі вяселлі, расцілі сыноў і дачок. Сельскі клуб быў месцам сустрэч і святаў, першых спатканняў. Жыццё ішло, як кажуць, поўным ходам.
А зараз?.. Ужо не тая, вядома, колькасць людзей насяляе жывапісныя сельскія мясціны – моладзь у пераважнай большасці выбірае горад. На лавачках каля дамоў, пад пышнымі кронамі дрэў найчасцей збіраюцца і аддаюцца ўспамінам, размовам пра блізкае і далёкае, прыемнае і балючае людзі сталага ўзросту. Чакаюць у госці сваіх дзяцей, унукаў…
Але варта паглядзець на сучаснае сельскае жыццё і з іншага боку: ці не тут, у нашых вёсачках, і застаюцца самыя дбайныя, духоўна багатыя, руплівыя і працавітыя жыхары? У кожнай знойдуцца адрасы гаспадарлівасці, узорнага парадку і рукатворнай прыгажосці.
Яшчэ, напрыклад, зусім нядаўна адзін з дамоў у Дубліне па вуліцы Новай звяртаў на сябе ўвагу хіба што сваім нязграбным выглядам. А сёння, праз чатыры гады, як яго купілі, старшыня Малажынскага сельскага Савета Ганна Раманчук прыкмячае: “З пераездам сюды з вёскі Юркавічы Марыі Міхайлаўны Аўраменкі сядзіба набыла другое жыццё. Зроблены рамонт, акультурана тэрыторыя, радуюць вока кветкі і “вясёленькія” фарбы на падворку. А жанчыне, заўважу, сёлета споўнілася семдзесят”.
Сама ж яна лічыць, што пакуль ёсць сілы, чалавек павінен упрыгожваць сваё месца, клапаціцца не толькі пра ўласны, але і пра агульны дабрабыт. Таму і ў сваім паважаным узросце заўсёды знаходзіцца ў гушчыні клопатаў, што датычаць добраўпарадкавання вёскі. Як, дарэчы, і мясцовая пенсіянерка Любоў Іванаўна Кур’ян з дачкой Наталляй. У дзень нашай сустрэчы з вяскоўцамі яны якраз абмяркоўвалі з Ганнай Пятроўнай, да чыёй прыбегнуць дапамогі, каб перакрыць дах – адпаведны матэрыял ужо купілі, але патрэбны мужчынскія рукі. Ёсць таксама ідэя аформіць менавіта каля іх сядзібы своеасаблівы “куточак кахання”. Кампазіцыя, па словах старшыні, амаль гатова, патрэбна толькі ўсталяваць.
Некалькі год назад набыла дом у Дубліне і Кацярына Харытонаўна Цішунец, якая дагэтуль жыла ў вёсцы Грушнае. У чысціню і парадак на падворку гарманічна ўпісваецца яркае цвіценне гладыёлусаў, вяргінь, петуній, календулы і мноства іншых кветак – назваў усіх не ведае і сама. Праўда, з-за праблем са здароўем, як прыкмячае гаспадыня, даглядае цяпер усю гэтую “фларыстыку” дачка Алена, якая працуе эканамістам у КЖУП “Брагінскае”. Добра, што не пакідаюць у цяжкія хвіліны сваіх старэнькіх, хворых бацькоў дзеці. Так, дарэчы, і павінна быць.
А вось на сядзібе Цімафея Аляксандравіча і Юліі Сцяпанаўны Нікалаенкаў кветкі пасадзіла нявестка, якая прыязджала з Украіны. Зразумела, што у свае за восемдзесят гаспадарам, якія перажылі і вайну, і цяжкія гады аднаўлення краіны з руін і папя-лішчаў, даводзіцца сёння нярэдка звяртацца да родных і блізкіх, маладзейшых землякоў, каб у нейкіх справах дапамаглі. І гаспадары шчыра ўдзячныя, што іх без падтрымкі не пакідаюць. Сілы і здароўе ўжо не тыя, але дагледжаная сядзіба – як абавязковае. Па-іншаму жыць не прывыклі. Таму дагэтуль, як можа, завіхаецца на сваіх сотках Юлія Сцяпанаўна, каб зямельны ўчастак каля дома радаваў ураджаем і рознакаляровасцю кветак, а не буяў травой. З жывёлы і птушкі ў двары засталіся толькі куры ды сабака. А раней сям’я трымала і карову з бычком ці цялушкай, і каня, і індыкоў, і гусей, і качак… Адсюль выпусцілі ў вялікі свет дваіх дзяцей, якім далі вышэйшую адукацыю. Усё жыццё стараліся, каб не раслі яны ў нястачы.
Яшчэ ў 1990-м засяліліся ў адзін з пабудаваных пасля аварыі на Чарнобыльскай АЭС катэджаў сям’я Пятра Уладзіміравіча і Валянціны Мікалаеўны Іваненкаў. Пасля трагічнай даты 1986-га яны былі вымушаны развітацца з роднай вёскай Ясяні, але Брагіншчыну не пакінулі. І ў будучым аб гэтым ні разу не пашкадавалі: душа супакоілася, у Дубліне, сярод землякоў, адчулі сябе як дома.
Тут прайшло дзяцінства і трох сыноў, у аднаго з якіх ужо падрастаюць дзве дачкі. І зусім не дзіўна, што яны вельмі любяць бавіць час менавіта на падворку бабулі і дзядулі. Яшчэ б! Для ўнучак тут абсталявалі спецыяльны куточак з арэляй і пясочніцай. Ёсць і альтанка, і летні домік – усё прадумана да дробязяў для дружнага сямейнага адпачынку. Дамінуючую частку на зямельным участку займае расліннасць, дзе знайшлося месца і вінаграду, і клубніцам, і грэцкаму арэху, і алычы, і абрыкосам… Садавіной і гароднінай можна частавацца ўдосталь. Усё пасадзілі сваімі рукамі і зараз даглядаюць з цеплынёй і клопатам. Не менш пачэснае месца адведзена прыгажуням-кветкам, якія радуюць вока сваім цвіценнем з вясны да позняй восені. А насупраць дома, на скрыжаванні вуліц Новай і Школьнай, выдатна ўпісаўся ў вясковую рапсодыю драўляны калодзеж – па дамоўленасці старшыні сельсавета з трыма мясцовымі сем’ямі, тут з цягам часу будзе абсталявана своеасаблівая зона адпачынку з альтанкай, кветнікамі, малымі архітэктурнымі збудаваннямі. Пачатак гэтай справе паклалі менавіта Пётр Уладзіміравіч і Валянціна Мікалаеўна. Так што працяг будзе.
Мяркую, у якойсьці ступені сельскія сядзібы сведчаць аб характары сваіх гаспадароў і нават адлюстроўваюць іх унутраны свет. Дагледжаныя і ўтульныя – аб імкненні да прыгожага, прагі да працы, а занядбаныя – аб абыякавасці, паняцці чалавека: як ёсць, так і добра. Хаця сакрэтаў падтрымання парадку ў сваім і агульным доме не існуе: галоўнае – мець жаданне, цікавасць, знайсці час і – не ленавацца. А падказка, як зрабіць лепш, заўсёды знойдзецца на суседскіх падворках.
Валянціна БЕЛЬЧАНКА
