Якая б праблема ні турбавала, вас заўсёды гатовы выслухаць псіхолаг Святлана Радоўская

Грамадства

cuicid

Нават калі мы шчыра жадаем дабра блізкаму чалавеку, але не ўмеем яго выслухаць, то не толькі не дапаможам яму, але і нашкодзім.

Падзяліцца набалелым

Жыццё ўвесь час падкідвае нам праблемы. Дробныя і вялікія. Вечны кругаварот спраў на рабоце, матэрыяльныя цяжкасці, канфлікты з калегамі ці кіраўніцтвам, сваркі ў сям’і, панесеныя страты, неспадзяваная смерць кагосьці з блізкіх… Кожны з нас тую ці іншую няпростую сітуацыю ўспрымае па-рознаму, і нехта – значна вастрэй, больш балюча, даўжэй перажывае і пакутуе.

Не заўсёды хочацца падзяліцца набалелым, шчыра расказаць аб тым, што прыгнятае, родным ці сябрам. Адны лічаць, што іх будуць асуджаць ці празмерна павучаць, другія перасцерагаюцца кпінаў і насмешак, трэція – неразумення, плётак… А часам і ўвогуле некаму выказацца, раскрыць душу. Чалавек проста знаходзіцца ў палоне ўласных думак. Ён не бачыць выйсця, не можа справіцца, не адчувае падтрымкі. І ад гэтага становіцца яшчэ больш трывожна.

Выратаваннем менавіта ў такой сітуацыі, па меркаванні псіхолага ўстановы аховы здароўя “Брагінская ЦРБ” Святланы Радоўскай, можа стаць тэлефон даверу: 8-029-372-24-45 (Velcom). Яго перавага ў тым, што цябе, якая б праблема ні турбавала, абавязкова выслухаюць. Прычым у любы час сутак і ананімна. Ні ў чым не абвінавацяць, не будуць крытыкаваць, навязваць меркаванні, даваць ацэнку, а ўспрымуць такім, які ёсць. Іншая справа – нейкія асабістыя перакананні, што грунтуюцца на прынятых у грамадстве асцярогах і стэрэатыпах, перашкаджаюць, а то і выклікаюць боязь набраць тэлефонны нумар, звярнуцца да псіхолага. У свядомасці многіх закралася, што гэта сорамна ці, напрыклад, не прынясе ніякага выніку, да такога спецыяліста ідуць толькі слабыя ці “ненармальныя”. Палохаюць ужо самі першыя тры літары “псі”.

Каб упарадкаваць хаос

– Сваю прафесійную дзейнасць я пачынала ў сферы адукацыі і, адпрацаваўшы там трынаццаць гадоў, была пераканана, што да такога спецыяліста як псіхолаг, метадаў яго работы мясцовыя жыхары прывыклі. Ды, як высветлілася потым, калі перайшла ў сістэму аховы здароўя, маё меркаванне памылковае. На практыцы сутыкнулася з асцярогамі і нават бояззю некаторых людзей, якіх урач накіроўвае да мяне на кансультацыю, – заўважае Святлана Радоўская.

Асобныя яшчэ ў пачатку сустрэчы, па словах суразмоўцы, імкнуцца падкрэсліць, што з псіхікай у іх усё нармальна, і задаюцца пытаннем: чаму я тут? Ці, іншымі словамі, людзі проста блытаюць такія падобныя па гучанні, але розныя па значэнні прафесіі – псіхіятр, псіхатэрапеўт і псіхолаг. Таму ў першую чаргу Святлане Іванаўне нярэдка даводзіцца тлумачыць, што ў полі яе зроку не псіхіка, а душэўны стан чалавека, яго ўнутраны свет.

Да ведама:

Псіхолаг – спецыяліст, які займаецца вывучэннем душэўнага жыцця, законаў карэкцыі паводзін чалавека і выкарыстоўвае гэтыя веды для аказання дапамогі людзям.

Сучаснае жыццё, безумоўна, цесна звязана са стрэсамі, напружаннем, апатыяй і хандрой. Ды што рабіць, калі нейкія жыццёвыя складанасці, дрэнныя думкі, песімістычны настрой набываюць больш сур’ёзную форму і пагражаюць нашаму маральнаму і фізічнаму здароўю? Менавіта ў такой сітуацыі дапамога псіхолага якраз дарэчы. Ён працуе са звычайнымі, псіхічна здаровымі людзьмі, якія з-за пэўных праблем, існуючых цяжкасцей не могуць знайсці ўнутранага спакою – усё толькі прыгнятае і хвалюе. Не бачыцца выйсця з замкнёнага кола неладоў. Адны перажыванні і трывога.

Слухаючы, пачуць

Зразумела, што нават самы лепшы спецыяліст не дасць стопрацэнтны ўніверсальны рэцэпт ад усіх бед і няшчасцяў. Але ў чалавека заўсёды ёсць рэсурсы, каб прыняць на сябе адказнасць за сваё жыццё, свае паводзіны, сваю сістэму выбараў. І задача псіхолага – узняць гэтыя рэсурсы на паверхню, даць магчымасць іх выкарыстаць, дапамагчы зірнуць на праблему пад іншым вуглом. Змяніць, у рэшце рэшт, адносіны чалавека да непрыемнай сітуацыі, падштурхнуць яго да думкі: каб перайначыць свет, патрэбна ў першую чаргу змяніць сябе. А на які эфект можна разлічваць?

– Многае, вядома, залежыць ад асабістых якасцей мужчыны ці жанчыны, цяжкасці праблемы, у якую яны трапілі. Але вельмі важную ролю пры ўзаемадзеянні з суразмоўцам мае ўменне, слухаючы, пачуць. Красамоўнае і дэталёвае выказванне ўласных поглядаў спецыяліста на праблему з’яўляецца хоць і істотным фактарам, але само па сабе поспеху не гарантуе. Куды важней даць магчымасць раскрыцца асобе, якая перад табой, – лічыць Святлана Іванаўна.

У сваёй практыцы, дарэчы, яна нярэдка сутыкалася з сітуацыямі, калі ў час індывідуальнай гутаркі, а то і ўвогуле свайго маналогу чалавек сам знаходзіў выйсце з сітуацыі, якая яго непакоіць. Дастаткова было толькі заставацца ўважлівым слухачом і крыху накіроўваць суразмоўцу на шлях канструктыўнага дыялогу.

Так, напрыклад, атрымалася з мужчынам, які не бачыў далейшага развіцця сямейных адносін і доўга вагаўся: набраць нумар тэлефону даверу ці не? А калі пазваніў, шчырая зацікаўленасць на другой лініі паўплывала на тое, каб прадоўжыць работу з псіхолагам. І гэта дапамагло яму не толькі асэнсаваць, што з ім адбываецца, але і выратаваць сямейны саюз.

Яшчэ адна сітуацыя: жанчына, якая ўвесь час пражывала з маці, вельмі балюча ўспрыняла яе смерць. Яно і зразумела. Не стала адзінага роднага чалавека. У выніку – стрэс і дэпрэсія. Вельмі ранімая, чулая і добразычлівая па натуры, яна не магла не толькі з гэтым прымірыцца, але і набыць упэўненасць у сабе, пабудаваць правільныя адносіны з тымі, хто яе акружае, хаця і бачыла свае памылкі. Таму разам з псіхолагам давялося іх дбайна аналізаваць, вучыцца спраўляцца з цяжкасцямі, адганяць ад сябе змрочныя думкі і нават гаварыць іншым у пэўных сітуацыях “не”. У рэшце рэшт, змяняць свае погляды на жыццё, з якім раней звязваўся адзін негатыў. А там – знайшлася справа па душы, сталі прыкмячацца звычайныя чалавечыя радасці, і свет ужо паўстаў у больш яркіх, насычаных пазітыўнымі эмоцыямі фарбах.

– Псіхолагу вельмі важна быць у ролі якаснага слухача, каб не прапусціць, магчыма, стан крызісу, у якім знаходзіцца чалавек. І калі ён пакутуе, напрыклад, ад дэпрэсіі, то яму патрэбна больш гаварыць самому, чым размаўляць з ім, – у гэты момант павінны адчувацца асаблівая душэўная цеплыня, дапамога і падтрымка, – звяртае ўвагу Святлана Радоўская.

Не нашкодзіць

У агульнапрынятым сэнсе павышаны ўзровень трывожнасці праяўляецца ў пастаянным чаканні чалавекам адмоўных падзей. Некаторыя празмерна хвалююцца за ўсё: стан здароўя, справы дзяцей, асабістае жыццё… Грызуць чужыя гаворкі, існуючыя промахі, крыўды. Асабліва гэта характэрна для жанчын. Песімістычны настрой прыводзіць да бяссонніцы, страты апетыту, негатыўных думак. І ў такім стане чалавек не бачыць нічога пазітыўнага ў навакольным свеце, не можа абстрагавацца ад праблем. Таму вельмі важна, як прыкмячае спецыяліст, дапамагчы яму разгледзець праменьчык святла і надзеі:

– Вялікая колькасць канфліктаў і нават разбуральных войнаў адбываецца з-за няўвагі да іншых. Калі мы не ўмеем слухаць, то не толькі не дапаможам чалавеку, але і можам яму нашкодзіць.

А псіхолаг працуе па прынцыпе “Не нашкодзь!”, таму ў пэўнай сітуацыі лепш прыслухацца да яго парад, прыйсці разам на кансультацыю, падказаць нумар тэлефона даверу. Асабліва – у выпадках, калі заўважаецца дэпрэсія. Такія людзі, а таксама схільныя да суіцыду – асобная катэгорыя. Яны маюць патрэбу ў прафесійнай дапамозе, і прамаруджванне можа быць небяспечным.

Некалькі лічбаў:

У мінулым годзе ў Гомельскай вобласці ад знешніх прычын загінулі 1187 чалавек, 315 з якіх скончылі жыццё самагубствам, у тым ліку шэсць трагедый зарэгістравана ў нашым раёне.

Аналіз прычын здзяйснення суіцыдаў сведчыць, што такое рашэнне прымаецца людзьмі пераважна на фоне дэпрэсіўнага стану, абумоўленага ўласнай незапатрабаванасцю, сацыяльнай неўладкаванасцю, нядобранадзейным становішчам у сям’і, нізкім узроўнем матэрыяльнага дастатку – 63,3%, наяўнасцю хранічных, у тым ліку псіхічных захворванняў – 21,8%, сваркай, рэўнасцю, бояззю адказнасці за здзейсненае злачынства (правапарушэнне) – 11,6%. У некалькіх выпадках прычыны самагубстваў не ўстаноўлены.

Здавалася б, сёння інфармацыі аб гэтай праблеме, метадах прафілактыкі суіцыдальных паводзін насельніцтва шмат. Але адказы на многія пытанні так і не знойдзены.

– Я лаўлю сябе на думцы, што нямала з прыведзенага па данай тэме – толькі меркаванні, здагадкі і дапушчэнні, – разважае спецыяліст. – Не заўсёды людзі, якія прымаюць рашэнне пайсці з жыцця, пакутуюць ад моцнага душэўнага болю і знаходзяцца ў стрэсе. Не выключана, што яны проста глядзяць у будучыню без надзеі, адчуваюць немагчымасць справіцца са сваімі праблемамі, таму вельмі важна звярнуць на такога чалавека ўвагу і падтрымаць яго. А лепшы спосаб умяшацца ў крызіс – клапатліва задаць прамое пытанне: “Ты думаеш пра самагубства?” Яно не прывядзе да падобнай думкі, калі ў чалавека яе не было. А калі, наадварот, ён думае аб гэтым і нарэшце знаходзіцца той, з кім можна забароненую тэму абмеркаваць і каму неабыякавыя яго перажыванні, часта прыходзіць палёгка.

Вельмі важна ў такую крытычную хвіліну быць псіхалагічна гатовым пачаць цяжкую размову і не пакінуць чалавека, якога адольвае роспач, аднаго.

У любы час сутак

1906 год. Нью-Ёрк. Глыбокая ноч. У доме пратэстанцкага святара Гары Уорэна раздаўся тэлефонны званок: “Малю аб сустрэчы! У мяне бязвыхадная сітуацыя!” “Заўтра, – адказаў святар. – Царква будзе адкрыта раніцай”. А назаўтра святы айцец даведаўся, што той, хто званіў, скончыў жыццё самагубствам – павесіўся. І тады ён, узрушаны, даў тэрміновую аб’яву ў газету: “Перад тым, як пайсці з жыцця, пазваніце мне ў любы час сутак”. Так больш за сто гадоў назад з’явіўся першы ў свеце тэлефон даверу.

Гэтую гісторыю, што папярэднічала стварэнню кваліфікаванай службы аказання псіхалагічнай дапамогі па тэлефоне, Святлана Іванаўна прыгадвае часта – узрушыла да глыбіні душы. Таму і ў сваёй справе ўзяла яе за аснову: на сувязі – кругласутачна. Магчыма, і камусьці з вас у складанай жыццёвай сітуацыі спатрэбіцца яе дапамога.

Валянціна БЕЛЬЧАНКА



Добавить комментарий

Ваш e-mail не будет опубликован. Обязательные поля помечены *